Akarsunun oluşturduğu şekiller

AKARSU AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ

Türkiye akarsularının boylan kısa, akıttıkları su miktarı çok fazla olmadığı halde, aşındırma güçleri fazladır. Bu durum; yüksek dağlardan doğmaları ve denize doğru, eğimli yataklarında çok hızlı akmalarındandır. Akarsu aşındırması sonucunda şu yerşekilleri oluşur:

1- VADİLER: Akarsu aşındırmasıyla oluşan en yaygın yer şeklidir. Devamlı iniş gösteren dar uzun oluklardır. Vadiler, akarsu aşındırması sonucu derinlemesine ve yanlamasına gelişirler. Yataklarını geriye doğru aşındırarak boylarını uzatırlar.

a)Çentik (Kertik veya Tabansız) vadi: Dik yamaçlardan inen akarsular tarafından oluşturulur. Zemin sert kayalardan oluştuğundan akarsu derinlemesine ve yanlamasına fazla aşındırma yapamaz. Dik yamaçlı vadidir. Profili "V" şeklindedir. Doğu Karadeniz dağlarının, kuzey yamaçlarında rastlanır.

b)Yatık Yamaçlı Vadi: Akarsuların yataklarında, bir yamacı daha çok aşındırmasıyla oluşmuş asimetrik vadilerdir.

c)Boğaz (Yarma) Vadi: Güçlü akarsuların dağlık arazide sert kütleleri aşındırarak açtıkları dik yamaçlı, derin vadilerdir. Kızılırmak, Yeşilırmak vadileri ile Doğu Anadolu'daki akarsu vadileri bu türdendir.

d)Kanyon Vadi: Yatay tabakalardan oluşmuş kalkerli arazide, akarsuların derine ve yanlara.doğru yaptığı aşındırmalar ile oluşan basamak şeklindeki vadilerdir. Göksu vadisi bu tür bir vadidir.

e)Tabanlı Vadi: Akarsuların geniş düzlüklere ulaştıkları bölgelerde, taşıdıkları alüvyonları tabanlarında ve yatak çevrelerinde biriktirmesi ile oluşmuş, geniş bir yatak içerisinde aktıkları vadilerdir. Bu vadilerin yamaçları yatıktır. Kızılırmak, Sakarya ve Ege bölgesindeki akarsuların vadileri geniş tabanlıdır.

2. DEV KAZANI: Akarsu yatakları içinde, akarsuyun çağlayan ve cavlan yaptıkları yerde, suyun düştüğü yerde oluşan çukurlardır. Akdeniz'de Düden ve Manavgat çağlayanlarında tipik örnekleri görülür.

3. MENDERES (BÜKLÜM): Akarsuların, yatak eğiminin çok azaldığı geniş vadi tabanlarında, yana doğru yaptığı aşındırmalarla oluşturduğu büklümlerdir. Eğer menderesler, vadi tabanına gömülmüş ise, gömük menderes olarak adlandırılır.

 

4. PERİ BACASI: Akarsular ve sel sularının aşındırması sonucu oluşan ilginç yerşekilleridir. Volkanik arazilerde, tüf gibi kolay aşınabilen kayalardan oluşan vadi ve plato yamaçlannda sel sularının aşındırması sonucu oluşurlar. Göreme - Nevşehir yöresinde yaygındır.

  

 

5. PENEPLEN (YONTUK DÜZ): Akarsu aşındırmasının son şeklidir. Bunda rüzgar ve diğer yüzeysel erozyonlarda etkilidir. Arazinin aşınarak düzleşmesiyle meydana gelen, hafif dalgalı düzlüklerdir.

 6. KIRGIBAYIR: Sel sularının killi yamaçlaraki, aşmdırması sonucunda oluşan sel yarıklarıdır. Kurak bölgelerde, sağanak yağışlara bağlı olarak oluşur.

AKARSU BİRİKTİRME ŞEKİLLERİ

Akarsuların biriktirme yapabilmesi için, yatak eğimlerinin azalarak, akış hızı ve taşıma güçlerinin azalması gerekir. Böylece yatağında sürükleyerek, yüzdürerek taşıdığı çakıl, kum, mil, alüvyon (lığ) gibi malzemeleri (yük) yatağının tabanında veya taşkınlarla, yatağının çevresinde biriktirebilirler.

Akarsuların biriktirme yoluyla oluşturduğu yer şekilleri şunlardır:

1. BİRİKİNTİ KONİSİ: Dik yamaçlardan inen akarsuların akış hızı fazla olduğundan, aşındırma ve taşıma güçleri de fazladır. Böyle akarsular yamaç boyunca aşındırdığı malzemeleri taşır ve eğimin birden bire azaldığı dağ eteklerinde, hızları ve taşıma gücü azaldığı için, taşıdığı alüvyonları biriktirir. Birikinti konisi oluştururlar.

2.  BİRİKİNTİ YELPAZESİ: Birikinti konilerinin sel suları tarafından araziye yayılması ile oluşan daha yayvan yer şekilleridir.

3. DELTA OVALARI: Akarsuların alüvyonlarını deniz ve göl tabanında biriktirmesi sonucunda oluşan yer şekilleridir. Delta oluşması için, denizin derin olmaması, denizde güçlü akıntılar, dalgalar ve gelgitlerin olmaması gereklidir.

4. AKARSU BOYU OVALARI: Akarsu yataklarının her iki yakasında, akarsuların taşıdığı alüvyonları biriktirmesiyle oluşmuş, verimli düzlüklerdir.

5. IRMAK ADASI: Akarsu yataklarında, tabanda kum ve çakılların birikmesiyle oluşmuş geçici yer şekilleridir. Akarsu seviyesinin alçaklığı kurak mevsimlerde oluşur. Yağışlı dönemde ve sellerle kaybolur.

6. AKARSU SEKİSİ (TARAÇA): Akarsu yatağmda ve kenarlarında biriktirilen alüvyonların, daha sonra aşındırılması ile oluşur. Sekiler, önceki akarsu vadisinin, akarsularla yeniden kazılması sonucu, yüksekte kalmış düzlüklerdir. Akarsu yataklarının kenarlarında basamaklar şeklinde bulunurlar.

KAYNAKÇA

• http://edebiyatforum.com/kpss/corafya/535-turkiyedeakarsularinolusturduguyersekilleri
• http://www.sorubak.com/blog/akarsularin-olusturdugu-sekiller.html

Coğrafyada yeni kavramlar

Altimetre : Madeni barometrelerin bir çeşididir. Yükseldikçe basıncın azalması kuralına dayanılarak, yüksekliklerin ölçülmesi amacıyla yapılmıştır.

Anemometre (rüzgar ölçer) : Rüzgarın hızını ölçmeden kullanılan alet.

Aneroid Barometre : Madeni barometredir. Cıvalı barometrelerin kullanım alanının sınırlı olması ve taşıma zorluğu nedeniyle geliştirilmiştir.

Etezien : Balkan Yarımadası’ndan Kuzey Ege kıyılarına doğru esen soğuk rüzgarlardır.
Kom : Ekonomik faaliyetin büyük ölçüde hayvancılığa dayalı olduğu aileler veya kişiler tarafından oluşturulan geçici yerleşmelerdir.

Krivetz: Romanya’nın iç kesimlerinden Karadeniz kıyılarına doğru esen soğuk rüzgarlardır.

Kumullar : Rüzgarların taşıdığı kumların çökelmesiyle kumullar oluşur. Gevşek yapıya sahip olan kumullar sürekli yer değiştirmektedirler. Orta Asya çöllerinde oluşan hilal biçimli kumullara ise barkan adı verilir.

Nefometre : Bulutluluk gökyüzünü kaplayan bulutların miktarı 10 ya da 8 eşit parçaya bölünmüş ve nefometre adı verilen bir araç ile ölçülür. Nefometre ufku kaplayacak şekilde tutularak bulutla kaplı pencereler sayılır. Bulutla kaplı pencere sayısının tüm pencere sayısına oranı da bulutluluğu verir.

Akifer:Yer altında kayaların arasındaki boşluk

Ekliptik: Dünya'nın yörüngesinden geçtiği varsayılan düzleme Ekliptik veya Yörünge Düzlemi denir.

Erime Dolini : Kalker yüzeyler üzerinde, yağış sularının eritmesiyle oluşan karstik şekildir. Erime dolinlerinin tabanında yüzey sularının derine doğru sozdığı çatlak ve delikler bulunur. Dolin tabanlarında erimeden geriye kalan killi materyalin birikmesiyle oluşan terra rossa toprakları bulunur.

Filat : Kiltaşının (şist) yüksek sıcaklık ve basınç altında değişime uğraması yani metamorfize olması sonucu oluşur.

Günöte (Aphel) : Dünya'nın, Güneş'ten en çok uzaklaştığı, yörüngede en yavaş döndüğü gündür. Dünya Günöte konumuna 4 Temmuz'da gelir.

Hipsografik Eğri : Yeryüzünün yükseklik ve derinlik basamaklarını gösteren eğridir.

KAYNAKÇA

• http://hazircevap.net/genel-kultur/cografya-terimleri-sozlugu-cografi-kavramlar.html
• http://www.onlineyardim.net/cografya-temel-kavramlari-nelerdir-919/

Harita Çeşitleri

HARİTA ÇEŞİTLERİ

1. Ölçeklerine Göre Haritalar

a) Büyük Ölçekli Haritalar: Ölçeği, 1/20.000 ile 1/200.000 arası olan haritalardır. Planlar ölçekleri, 1/1000 ile 1/20,000 arasında olan en ayrıntılı haritalardır ve büyük ölçekli haritalar içerisinde yer alır.

b) Orta Ölçekli Haritalar: Ölçeği, 1/200.000 ile 1/500.000 arası olan haritalardır.

c) Küçük Ölçekli Haritalar: Ölçeği, 1/500.000’den küçük olan haritalardır. Bu haritalar fazla ayrıntılı bilgi vermez. Atlaslar, eğitim ve öğretim amacına yönelik değişik konuları kapsayan çok küçük ölçekli haritaların bir araya getirilmesiyle oluşmuş kitaplardır. Ölçekleri 1 / 1.100.000’dan daha küçüktür. Dünya’nın tümünü, kıtaları veya ülkeleri gösterirler.

BÜYÜK ÖLÇEKLİ HARİTALARIN                       KÜÇÜK ÖLÇEKLİ HARİTALARIN

            ÖZELLİKLERİ                                                            ÖZELLİKLERİ

• Ölçeğin paydasındaki sayı küçüktür.           • Ölçeğin paydasındaki sayı büyüktür
• Küçültme oranları azdır.                              • Küçültme oranları fazladır
• Ayrıntılı bilgi verir.                                     • Ayrıntı azdır. Genel özellikleri gösterir.
• Hata oranı azdır.                                         • Hata oranı fazladır.
• İzohips aralık değeri azdır.                          • İzohips aralık değeri büyüktür.     

• Çizimi yapılan gerçek alan küçüktür.           • Çizimi yapılan gerçek alan geniştir.
• Aynı alanı gösteren küçük ölçekli                • Aynı alanı gösteren büyük            haritaya göre harita boyutları büyüktür.           ölçekli haritaya göre haritanın                                                                                   boyutları küçüktür.

2. Kullanım Amaçlarına Göre Haritalar

a) Fiziki Haritalar: Yeryüzünün fiziksel özelliklerini, yer şekillerini, iklimini, bitki örtüsünü, denizleri, akarsuları vs. gösteren haritalardır.

TÜRKİYE FİZİKİ HARİTASI

b) Beşeri ve Ekonomik Haritalar: Nüfusun dağılışını ve özelliklerini, ekonomik etkinlikleri, yer altı ve yer üstü kaynaklarının dağılışını gösteren haritalardır.

TÜRKİYE TARIMSAL ÜRETİM HARİTASI

c) İdari ve Siyasi Haritalar: İdari bölünüşleri il, ilçe, köy, ülke sınırlarını gösteren haritalardır.

                          

d) Özel Haritalar: Belirli bir konu için hazırlanmış, genellikle işin uzmanları tarafından kullanılan ve okunabilen haritalardır.Örneğin izoterm haritaları,ekonomi haritaları,hidrografya haritaları.

KAYNAKÇA

• http://www.cografya.gen.tr/egitim/harita/harita-cesitleri.htm
• https://kadirhoca.com/9/konu-anlatimlari-9/harita-cesitleri/

Coğrafyanın İlkeleri

1)Nedensellik İlkesi

 Coğrafi olayların neden ve sonuçları üzerinde durur. Niçin böyle olmuştur?, Ne zaman olmuştur?, Bu olayın sonucunda neler ortaya çıkmıştır?, Bu olayın sonucunda ortaya çıkan sorunların çözüm önerileri nelerdir? gibi soruların cevaplarını coğrafyanın nedensellik ilkesi inceler.

2)Dağılış İlkesi

Coğrafi olayların yeryüzündeki dağılışlarını inceler. Dağılımı yapılabilen her türlü olgu veya olay coğrafyanın ilgi alanına girer. Yer şekillerinin, suların, iklim tiplerinin, yer üstü ve yer altı kaynaklarının, insanların, ekonomik faaliyetlerin yeryüzündeki dağılışlarını inceler.

Dağılım ilkesi coğrafyanın konusunun belirlenmesi için önemlidir. Dağılımı yapılabilen her türlü olgu veya olay coğrafyanın inceleme ve araştırma konusu içindedir. Nüfusun, iklim tiplerinin, bitki örtülerinin, sıcaklığın, dağılışları gibi örnekler verilebilir.

3)Karşılıklı İlgi (Bağlantı) İlkesi

Coğrafya biliminin incelediği olaylar nedenleri ve sonuçları bakımından karmaşık olaylardır. Bu nedenle coğrafi olaylar incelenirken, aralarındaki bağlantılar göz önünde bulundurulur.Coğrafi olayların birbirleriyle karşılıklı ilişkilerini araştırır. Örneğin rüzgârın basınçla, doğal bitki örtüsünün iklimle, yağışın nemle arasında bağlantıların olması gibi.Güneş ışınlarının kutuplara gidildikçe küçülmesi, kutuplara gidildikçe sıcaklığın azalmasına, bu da kutup bölgelerinde don ve kar olayının daha fazla olmasına sebep olması gibi.

KAYANAKÇA

• http://www.konubak.com/cografyanin-ilkeleri/
• http://www.ders-notlari.com/2014/05/cografyann-ilkeleri.html

Coğrafyanın Bölümleri

COĞRAFYANIN BÖLÜMLERİ        
1)Fiziki coğrafya                             ANLAMI                                 BENDE UYANDIRDIĞI ANLAMI
Jeomorfoloji                                         Yer şekilleri bilimi            Yer şekilleri ile ilgili olaylar
Hidrografya                                           Su bilimi                           Suyun döngüsü
Klimatoloji                                            İklim bilimi                       İklim olayları
Biyocoğrafya                                         Canlı bilimi                       Canlıların yaşamı
Astronomi                                             Uzay bilimi                        Tüm galaksi
Meteoroloji                                           Atmosfer bilimi                 Hava durumu
Kartografya                                           Harita bilimi                      Kıtalar
Zooloji                                                  Hayvan bilimi                    Hayvan çeşitleri
Botanik                                                 Bitki bilimi                         Doğa
Antropoloji                                           İnsan bilimi                        Irk çeşitliliği
Etnoloji                                                 Irk bilimi                            Etnik yapılar
Sosyoloji                                               Toplum bilimi                    Toplumsal hayat
Demografi                                             Nüfus bilimi                       Nüfus dağılışları
Potamoloji                                             Akarsu coğrafyası              Vadiler
Limnoloji                                              Göller coğrafyası                Göl oluşum çeşitleri
Oseanografya                                       Okyanuslar coğrafyası         Dünya suları

2)Beşeri ve ekonomik coğrafya

• Beşeri Coğrafya
• Nüfus Coğrafyası
• Yerleşme Coğrafyası
• Ekonomik Coğrafya
• Sanayi Coğrafyası
• Tarım Coğrafyası
• Turizm Coğrafyası
• Ulaşım Coğrafyası
• Ticaret Coğrafyası
• Madencilik
• Enerji Kaynakları

3)Beşeri coğrafya

Kıtalar Coğrafyası
Ülkeler Coğrafyası



KAYNAKÇA

• http://www.cografyadefterim.com/ygs-cografya/cografyanin-bolumleri.html
• http://sorudershanesi.com/cografya/cografya/191/cografyanin-bolumleri-nelerdir-konu-anlatimi-be-demek-alt-dallari-yararlandigi-bilimler.html

Ben Kimim?

Sizlere kendimi tanıtmadığımı farkketim bu nedenle biraz kendimden bahsetmek istiyorum. Ben Dilara ÖNEL. 19 yaşındayım.Antalyalıyım. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesinde Sınıf Öğretmenliği bölümünde 1.sınıf öğrencisiyim. Müzik dinlemeyi, şarkı söylemeyi, çocuklarla ilgilenmeyi çok seviyorum.İtiraf etmeliyim ki yemek yemeyi de çok seviyorum. İskender ve künefe ikilisini hiç bir şey değişmem diyebilirim. En sevdiğim çorba işkembe çorbası , bu bir çok insanı şaşırtıyor ama ne yapıyım tadı çok güzel. Sizde ön yargılı yaklaşmadan yemelisiniz, eminim ki seveceksiniz.

Favori Şarkım

Sezen Aksu benim en sevdiğim sanatçıların başında yer alır. Şarkıları adeta kalbin dili gibidir, kalbin düşündüklerini dile getiren şarkılar yazar. Uzun zamandan sonra yeni bir albümle çıktı karşımıza. Beni en çok etkileyen,  işte şarkı budur dediğim şarkısı ' İhanetten Geri Kalan' oldu. Şarkının sözleri, melodisi insanın kalbine işliyor. Şiddetle dinlemenizi tavsiye ederim.